Nepal: అతడినే కోరుకుంటున్న నేపాలీయులు.. తిరిగి అధికారం చేపట్టాలని నిరసనలు..

2006లో జరిగిన నిరసనల కారణంగా నేపాల్ మాజీ రాజు జ్ఞానేంద్ర షా అధికారాన్ని వదులుకోవలసి వచ్చింది. ఇప్పుడు మళ్లీ 19 సంవత్సరాల తరువాత, అతన్ని తిరిగి అధికారంలోకి తీసుకురావాలని నిరసనలు జరుగుతున్నాయి. రెండు దశాబ్దాలలో జరిగిన ఈ మార్పు గురించి తెలుసుకుందాం.

మాజీ రాజు జ్ఞానేంద్ర షా పదవీచ్యుతుడి తర్వాత గత 17 సంవత్సరాలలో అధికారం తరచుగా చేతులు మారింది. సుమారు రెండు దశాబ్దాల క్రితం ఇలాంటి నిరసనల నేపథ్యంలో రద్దు చేయబడిన రాచరికాన్ని పునరుద్ధరించడానికి మళ్లీ నిరసనలు చోటు చేసుకున్నాయి.

రాజధాని ఖాట్మండులో రాచరిక అనుకూల నిరసనల సందర్భంగా జరిగిన హింసాత్మక ఘర్షణల్లో ఇద్దరు వ్యక్తులు మరణించిన మూడు రోజుల తర్వాత, రాచరికం తిరిగి రావాలని డిమాండ్ చేస్తున్న జ్ఞానేంద్ర షాకు చెందిన రాష్ట్రీయ ప్రజాతాంత్రిక్ పార్టీ తాజా ప్రదర్శనలు ప్రారంభించింది. భారతదేశం యొక్క పొరుగు దేశం అయిన నేపాల్ కేవలం 17 సంవత్సరాలలో 13 వేర్వేరు ప్రభుత్వాలను చూసింది. ఇది రాజకీయ అస్థిరత్వాన్ని స్పష్టంగా తెలియజేస్తోంది. ఇప్పుడు 77 ఏళ్ల మాజీ చక్రవర్తి మద్దతుదారులు ఆయన తిరిగి రావాలని డిమాండ్ చేస్తున్నారు.

"రాజు కోసం రాజభవనాన్ని ఖాళీ చేయమంటున్నారు. రాజు తిరిగి రావాలని కోరుకుంటున్నారు, దేశాన్ని రక్షించమని పిలుపునిస్తున్నారు. మా ప్రియమైన రాజు దీర్ఘకాలం జీవించాలి. మాకు రాచరికం కావాలి" అని జనం వీధుల్లో నినాదాలు చేస్తున్నారు. 2008లో నిరసనల నేపథ్యంలో జ్ఞానేంద్ర షా పదవి నుంచి దిగిపోవడంతో నేపాల్‌లో దాదాపు 240 సంవత్సరాల రాజవంశ పాలన ముగిసింది.

2006లో జరిగిన ఘోరమైన నిరసనలలో 23 మంది మరణించారు, ఈ నిరసనల ఫలితంగా జ్ఞానేంద్ర తన నిరంకుశ పాలనను వదులుకోవలసి వచ్చింది. అనూహ్యంగా 19 సంవత్సరాల తరువాత, నేడు, ఆయనను తిరిగి తీసుకురావాలని నిరసనలు జరుగుతున్నాయి. శుక్రవారం నాడు 10,000 మంది వీధుల్లోకి రావడంతో హింసాత్మక నిరసనలు చెలరేగాయి, దీనితో సైన్యం జోక్యం చేసుకుంది. కర్ఫ్యూ విధించబడింది, వందలాది మందిని అదుపులోకి తీసుకున్నారు, అయినప్పటికీ నిరసనలు కొనసాగుతున్నాయి.

నేపాల్ రాజును ఎందుకు బహిష్కరించింది?

2002లో తన సోదరుడు రాజభవనంలో హత్యకు గురైన తర్వాత, యువరాజు మహేంద్ర రెండవ కుమారుడు జ్ఞానేంద్ర షా రాజు అయ్యాడు. 2005 వరకు కార్యనిర్వాహక అధికారాలు లేకుండా రాజ్యాంగబద్ధమైన దేశాధినేతగా ఆయన పరిపాలించారు.

పూర్తి అధికారాన్ని తన ఆధీనంలోకి తీసుకున్న తర్వాత, షా రాజకీయ పార్టీలతో కుమ్మక్కై పెత్తనం చెలాయించారు. తరువాత అదే అతని పతనానికి దారితీసింది. ఏప్రిల్ 2006లో, ఏడు పార్టీల కూటమి మరియు అప్పటి నిషేధిత CPN మావోయిస్టు పార్టీ అతని ప్రత్యక్ష పాలనకు వ్యతిరేకంగా ఖాట్మండులో నిరసనలు, సమ్మెలు నిర్వహించాయి. అప్పట్లో 23 మంది నిరసనకారులు మరణించారు. ప్రజాస్వామ్యం తిరిగి నెలకొల్పడానికి రాజకీయ పార్టీలు ఎంపిక చేసిన కొత్త ప్రధానమంత్రికి కార్యనిర్వాహక అధికారాన్ని అప్పగిస్తానని జ్ఞానేంద్ర ప్రకటించారు.

2006 ఏప్రిల్ 24న గిరిజా ప్రసాద్ కొయిరాలా తాత్కాలిక ప్రధానమంత్రిగా నియమితులయ్యారు.

నేపాల్ రాజును ఎందుకు తిరిగి కోరుకుంటుంది?

నిరసన ర్యాలీలో పాల్గొన్న ప్రజలు దేశం మరింత దిగజారకుండా ఆపడానికి రాజకీయ వ్యవస్థలో మార్పును ఆశిస్తున్నట్లు చెప్పారు. ప్రధాన మంత్రి కెపి శర్మ ఓలితో సహా స్థాపించబడిన రాజకీయ పార్టీలు అవినీతిపరులని దేశాన్ని పేదరికం నుండి బయటకు తీసుకురావడంలో విఫలమయ్యాయని ఆరోపించారు.

వేలాది మంది నిరసనకారులలో 50 ఏళ్ల వడ్రంగి కుల్‌రాజ్ శ్రేష్ఠ కూడా ఉన్నాడు, అతను 2006లో రాజుకు వ్యతిరేకంగా జరిగిన నిరసనలలో పాల్గొన్నాడు, కానీ ఇప్పుడు తన మనసు మార్చుకుని రాచరికానికి మద్దతు ఇస్తున్నాడు.

"దేశానికి జరుగుతున్న అత్యంత దారుణమైన విషయం ఏమిటంటే భారీ అవినీతి మరియు అధికారంలో ఉన్న అందరు రాజకీయ నాయకులు దేశం కోసం ఏమీ చేయడం లేదు" అని శ్రేష్ఠా అన్నారు. "రాచరికం దేశానికి సహాయపడుతుందని ఆశతో నేను నిరసనలలో ఉన్నాను, కానీ నేను పొరపాటు పడ్డాను మరియు దేశం మరింత దిగజారింది, కాబట్టి నేను నా మనసు మార్చుకున్నాను."

రాయల్ రివైవల్ కార్డులపైనా?

నిస్సందేహంగా, మాజీ రాజుకు మద్దతు పెరుగుతోంది, కానీ జ్ఞానేంద్ర వెంటనే అధికారంలోకి తిరిగి వచ్చే అవకాశాలు ఇంకా తక్కువగా ఉన్నాయి. ఎందుకు? దీనికి పార్లమెంటు రాజ్యాంగాన్ని సవరించాల్సి ఉంటుంది, ఎందుకంటే అక్కడ రాచరికవాదులు చాలా తక్కువ సీట్లను కలిగి ఉంటారు.

"మన రాజ్యాంగం రాజులను గుర్తించదు మరియు రాచరికాన్ని తిరిగి స్థాపించాలని ఎవరూ కలలు కనకూడదు'' అని ప్రస్తుత ప్రధాని ఓలి అంటున్నారు.