తాలిబన్ అంటే ఏమిటి? వారి నాయకులు ఎవరు.. వారికి ఏం కావాలి?
2001 లో అమెరికా బలగాలు తరిమికొట్టిన తాలిబాన్ ఇప్పుడు ప్రావిన్షియల్ రాజధానులలో సగభాగాన్ని నియంత్రిస్తోంది. ఇందులో భాగంగానే ఆఫ్ఘనిస్తాన్ రాజధాని కాబూల్‌ని చుట్టుముట్టింది. గత 24 గంటల్లో అఫ్గానిస్తాన్‌లోని అతిపెద్ద నగరాలు తాలిబాన్ చేతిలో చిక్కుకున్నాయి.
ఆఫ్ఘనిస్తాన్ పతనం దేశంపై ఇస్లామిస్ట్ ఫండమెంటలిస్ట్ గ్రూపుపై పూర్తి నియంత్రణను సూచిస్తుంది. తాజా సమాచారం ప్రకారం తాలిబాన్ యోధులు రాజధానికి దాదాపు 80 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న లోగర్ ప్రావిన్స్‌ని తమ ఆధీనంలోకి తీసుకున్నట్లు సమాచారం.
దిగజారుతున్న పరిస్థితుల మధ్య, యునైటెడ్ స్టేట్స్ మరియు బ్రిటన్ వేలాది మంది సైనికులను మోహరిస్తున్నాయి. కాబూల్‌లోని భారతీయ మిషన్ గత కొన్ని వారాలుగా ప్రత్యేక భద్రతా చర్యలను ఏర్పాటు చేసింది. సాధ్యమైనంత త్వరలో అందుబాటులో ఉన్న వాణిజ్య విమాన సర్వీసుల ద్వారా ఆఫ్ఘనిస్తాన్ నుండి తమ పౌరులను వీలైనంత త్వరగా స్వదేశానికి చేరుకోవాలని విజ్ఞప్తి చేసింది.
దాదాపు రెండు దశాబ్దాల తర్వాత తాలిబాన్లు తిరిగి అధికారంలోకి వస్తారని యుఎస్ మీడియా తెలిపింది. కఠినమైన ఇస్లామిస్ట్ గ్రూప్ అష్రఫ్ ఘనీ నేతృత్వంలోని ప్రభుత్వాన్ని మూడు నెలల్లో పడగొట్టవచ్చని అమెరికా ఆందోళన వ్యక్తం చేసింది.
తాలిబన్లు ఎవరు?
1994 లో, ముల్లా మొహమ్మద్ ఒమర్ అంతర్యుద్ధం సమయంలో అవినీతిని సవాలు చేయడానికి డజన్ల కొద్దీ అనుచరులతో తాలిబన్‌ను స్థాపించారు. తాలిబన్ అంటే "విద్యార్థులు" అని అర్ధం. వ్యవస్థాపక సభ్యులు ముల్లా మహ్మద్ ఒమర్ విద్యార్థులు.
ఈ బృందం వాస్తవానికి "ముజాహిదీన్" అని పిలవబడే యోధుల నుండి సభ్యులను ఆకర్షించింది. వారు 1980 లలో ఆఫ్ఘనిస్తాన్ నుండి గతంలో USSR దళం నుంచి బయటకు వచ్చిన వారు. ఇది 1996 నాటికి దేశంలోని చాలా ప్రాంతాలపై నియంత్రణ సాధించింది. 2001 లో US దళాలచే నిర్మూలించబడే వరకు దాదాపు ఐదు సంవత్సరాలు పరిపాలించింది. US- బలగాలు తాలిబన్ల గ్రూపును పడగొట్టిన తర్వాత ముల్లా మహ్మద్ ఒమర్ అజ్ఞాతంలోకి వెళ్లిపోయారు.
కఠినమైన ఇస్లామిస్ట్ ఉద్యమం ఆఫ్ఘనిస్తాన్ నియంత్రణను తిరిగి పొందడానికి పాశ్చాత్య దళాలకు వ్యతిరేకంగా పోరాడుతోంది.
తాలిబన్ యొక్క ప్రధాన నాయకులు ఎవరు?
హైబతుల్లా అఖుంద్‌జాదా.. ఇస్లామిక్ పండితుడు. తాలిబన్ యొక్క అత్యున్నత నాయకుడు. సమూహం యొక్క రాజకీయ, మత, సైనిక వ్యవహారాలపై తుది అధికారం కలిగి ఉంటాడు. 2016 లో ఆఫ్ఘన్-పాకిస్తాన్ సరిహద్దు దగ్గర అమెరికా డ్రోన్ దాడిలో తన పూర్వీకుడు అక్తర్ మన్సూర్ మరణించిన తర్వాత అతను నాయకత్వం వహించాడు.
ముల్లా అబ్దుల్ ఘనీ బరదార్ తాలిబాన్ యొక్క రాజకీయ కార్యాలయానికి నాయకత్వం వహిస్తున్నారు. దాంతో పాటు దోహాలోని వివిధ వాటాదారులతో రాజకీయ చర్చలు జరుపుతున్న బృందంలో సభ్యుడు. ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో హింసను అంతం చేయడానికి ఆఫ్ఘన్ ప్రభుత్వం ఒక ఒప్పందాన్ని ఆఫర్ చేసినప్పటికీ, తాలిబన్ స్వదేశానికి తిరిగి వెళ్లినందున బరదార్ ఇంకా స్పందించలేదు.
ముల్లా ఒమర్ కుమారుడు యాకూబ్ తాలిబాన్ల సైనిక కార్యకలాపాలను పర్యవేక్షిస్తారు. కానీ అతను తన చిన్న వయస్సు మరియు యుద్ధభూమిలో అనుభవం లేకపోవడం వల్ల అఖుంద్‌జాదా పేరును ప్రతిపాదించాడని తాలిబాన్ కమాండర్‌ను ఉటంకిస్తూ అనేక అంతర్జాతీయ పత్రికలు రాసుకొచ్చాయి.
వారికి ఏమి కావాలి?
నేరాలతో పాటు అవినీతిని అరికడతామని వాగ్దానం చేసినందున దాని ప్రారంభ రోజుల్లో ప్రజాదరణ పొందారు తాలిబాన్లు. తరువాత వారు షరియాను తీవ్రంగా విభేధించడంతో అపఖ్యాతి పాలైంది. ఆఫ్ఘనిస్తాన్ బాలికలు, మహిళలు తాలిబాన్ పాలనను వ్యతిరేకించారు. దాంతో వారిని పాఠశాలలు, కార్యాలయాలకు వెళ్లనివ్వకుండా నిషేధించింది. "నిజమైన ఇస్లామిక్ వ్యవస్థ" పేరుతో మహిళలను అణచివేయడానికి ఈ బృందం తన పాత వ్యూహాలను అనుసరించిందని నివేదికలు సూచిస్తున్నాయి. తమ అనుచరులకు శాంతి, భద్రతను పునరుద్ధరిస్తామని తాలిబన్ మళ్లీ హామీ ఇచ్చింది. వేలాది మంది పౌరులు తాలిబన్ల హింసకు భయపడి దేశం విడిచి వలసపోతున్నారు.
తాలిబన్ల పుట్టిల్లు పాకిస్తాన్..
ఈ వాస్తవాన్ని పాక్ నాయకులు నిరాకరిస్తున్న.. తాలిబన్ తొలి తరం నాయకులు పాక్ మదర్సాల్లోనే చదువుకున్నారనేది సత్యం. ఒక దశలో తాలిబన్లు పాకిస్తాన్‌లోనూ అలజడి సృష్టించారు. పెషావర్‌లోని ఒక పాఠశాలపై దాడిచేసి విద్యార్థులను ఊచకోత కోశారు. అప్పటి నుంచి పాక్‌లో వారి ప్రాబల్యం తగ్గుతోంది.
సెప్టెంబర్ 11 దాడుల తర్వాత
అగ్రరాజ్యం అమెరికాపై 2001 సెప్టెంబరు 11న ఉగ్రదాడికి పాల్పడిన అల్ ఖైదా అధినేత ఒసామా బిన్ లాడెన్ అఫ్గానిస్తాన్‌లో స్థావరం ఏర్పరచుకున్నాడని అమెరికా తేల్చింది. అతడిని తమకు అప్పగించాలని తాలిబన్ ప్రభుత్వాన్ని డిమాండ్ చేసింది. దీనికి ఆ ముఠా అంగీకరించలేదు. దాంతో 2001లో అక్టోబరు నుంచి అమెరికా, నాటో సేనలు దాడులు ప్రారంభించి తాలిబన్లను కూలదోశాయి. అఫ్గాన్‌లో ప్రజాస్వామ్య ప్రభుత్వానికి శ్రీకారం చుట్టాయి.
ఇప్పుడు ఏం జరుగుతోంది..
తాలిబన్లు సరిహద్దు దాటి వివాదాస్పద భూభాగాలను స్వాధీనం చేసుకోవడానికి ఆసక్తి చూపిస్తున్నాయి. "ఈ ప్రాంతాలను నియంత్రించడం వలన తాలిబన్లు తమ రాజకీయ ప్రత్యర్థులను అణచివేయడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాయి.