Bangladesh: మాజీ ప్రధానికి మరణశిక్ష.. అంతర్జాతీయ నేరాల ట్రిబ్యునల్ తీర్పు

మానవత్వానికి వ్యతిరేకంగా జరిగిన నేరాల కేసులో బంగ్లాదేశ్ మాజీ ప్రధాన మంత్రి షేక్ హసీనాకు బంగ్లాదేశ్ అంతర్జాతీయ నేరాల ట్రిబ్యునల్ మరణశిక్ష విధించింది. గత సంవత్సరం విద్యార్థుల నేతృత్వంలోని తిరుగుబాటుపై ఘోరమైన అణిచివేతకు ఆదేశించినందుకు నెలల తరబడి జరిగిన విచారణను ముగించిన కోర్టు, అవామీ లీగ్ ప్రభుత్వ పతనానికి దారితీసిన కేసులో ఆమెను దోషిగా తేల్చింది.

జస్టిస్ మహ్మద్ గోలమ్ మోర్తుజా మజుందార్ నేతృత్వంలోని త్రిసభ్య ధర్మాసనం, ఇదే ఆరోపణలపై హసీనా ఇద్దరు సహాయకులు, మాజీ హోం మంత్రి అసదుజ్జమాన్ ఖాన్ కమల్ మరియు మాజీ పోలీసు చీఫ్ చౌదరి అబ్దుల్లా అల్-మామున్‌లపై కూడా తన తీర్పును వెలువరించింది.

దేశవ్యాప్తంగా నిరసనకారులను చంపడానికి ముగ్గురు నిందితులు ఒకరితో ఒకరు కుమ్మక్కుగా వ్యవహరించారని కోర్టు పేర్కొంది. అయితే, "ట్రిబ్యునల్ మరియు దేశ ప్రజల నుండి క్షమాపణ కోరిన" మాజీ పోలీసు చీఫ్‌ను కోర్టు క్షమించింది.

హసీనా మరియు కమల్‌లను పరారీలో ఉన్న నిందితులుగా ప్రకటించి విచారించారు. అయితే మామున్ మొదట్లో స్వయంగా విచారణను ఎదుర్కొని, ఆపై అప్రూవర్‌గా మారాడు.

కోర్టు ఏం చెప్పింది

హసీనా ప్రభుత్వం విద్యార్థుల డిమాండ్లను పట్టించుకోలేదని, విద్యార్థుల మాట వినడానికి బదులుగా, అప్పటి ప్రధానమంత్రి ఉద్యమాన్ని అణగదొక్కారని, విద్యార్థులను ఉద్దేశించి అవమానకరమైన వ్యాఖ్యలు చేశారని, వారిని 'రజాకార్లు' అని పిలిచారని కోర్టు పేర్కొంది.

అవమానకరమైన వ్యాఖ్యల తర్వాత, మహిళలు సహా విద్యార్థులు తీవ్ర ఆగ్రహంతో రగిలిపోయారని, షేక్ హసీనా "నిరసన తెలిపిన విద్యార్థులను తొలగించాలని" ఆదేశించారని కోర్టు పేర్కొంది.

ఢాకా విశ్వవిద్యాలయ విద్యార్థులపై దాడి ఛత్రా లీగ్ మరియు యువ లీగ్‌తో సహా అవామీ లీగ్ విభాగాలచే జరిగిందని ప్రాసిక్యూషన్ సాక్షులు నిరూపించారని న్యాయమూర్తులు పేర్కొన్నారు.

"షేక్ హసీనా చట్ట అమలు సంస్థలకు నిరసనకారులను గుర్తించడానికి డ్రోన్‌లను, వారిని చంపడానికి హెలికాప్టర్లు, మారణాయుధాలను ఉపయోగించాలని ఆదేశించారు" అని కోర్టు తెలిపింది.

అయితే, నేరానికి సంబంధించిన విషయాలను పూర్తి బహిర్గతం చేసినందుకు అబ్దుల్లా అల్-మామున్‌కు క్షమాపణ ఇవ్వబడింది. అతను తన ప్రమేయాన్ని  కూడా అంగీకరించాడు.

హసీనా మరియు కమల్‌లను దోషులుగా ప్రకటిస్తూ, వారు పరారీలో ఉండటం వారి నేరాన్ని సూచిస్తుందని కోర్టు పేర్కొంది.

హసీనాను "రెచ్చగొట్టడం, చంపమని ఆదేశించడం, దురాగతాలను నిరోధించడంలో నిష్క్రియాత్మకంగా ఉండటం వంటి మూడు అభియోగాలపై దోషిగా నిర్ధారించబడింది" అని న్యాయమూర్తి గోలం మోర్టుజా మొజుందర్ ఢాకాలోని కోర్టుకు చదివి వినిపించారు.

"మేము ఆమెకు ఒకే ఒక శిక్ష విధించాలని నిర్ణయించుకున్నాము - అదే మరణశిక్ష" అని తెలిపారు. 

హసీనాపై అభియోగాలు

2024 ఆగస్టులో ఆమెను పదవి నుండి తొలగించిన సామూహిక తిరుగుబాటు వెనుక విద్యార్థులపై రెచ్చగొట్టే వ్యాఖ్యలు చేయడం మరియు ప్రాణాంతక ఆయుధాలను ఉపయోగించమని ఆదేశించడం వంటి ఆరోపణలు కూడా ఆమెపై ఉన్నాయి. జూలై 15 మరియు ఆగస్టు 15 మధ్య "జూలై తిరుగుబాటు" సందర్భంగా ఆమె ప్రభుత్వం విస్తృత భద్రతా చర్యలకు ఆదేశించడంతో 1,400 మంది వరకు మరణించారని ఐక్యరాజ్యసమితి హక్కుల కార్యాలయ నివేదిక అంచనా వేసింది.

ఆగస్టు 5, 2024న విద్యార్థుల నేతృత్వంలోని తిరుగుబాటుపై ఘోరమైన అణిచివేతకు ఆదేశించినందుకు విచారణను ఎదుర్కోవాలనే ట్రిబ్యునల్ ఆదేశాలను ధిక్కరించిన 78 ఏళ్ల హసీనా ప్రస్తుతం భారతదేశంలో ప్రవాసంలో నివసిస్తున్నారు.

నిరసనల సమయంలో జరిగిన దారుణాలకు హసీనాను "సూత్రధారి మరియు ప్రధాన రూపశిల్పి" అని చీఫ్ ప్రాసిక్యూటర్ మొహమ్మద్ తాజుల్ ఇస్లాం అభివర్ణించారు. అయితే, ఆమె మద్దతుదారులు ఈ ఆరోపణలు రాజకీయంగా ప్రేరేపించబడినవని చెబుతున్నారు.

హసీనా అప్పగింత

తీవ్రమవుతున్న అల్లర్ల మధ్య హసీనా ఆగస్టు 4, 2024న బంగ్లాదేశ్ నుండి పారిపోయి భారతదేశంలోనే నివసిస్తున్నారు. కమల్ కూడా భారతదేశంలో ఆశ్రయం పొందారని భావిస్తున్నారు. ముహమ్మద్ యూనస్ నేతృత్వంలోని తాత్కాలిక ప్రభుత్వం హసీనాను అప్పగించాలని కోరింది, కానీ భారతదేశం ఇంకా స్పందించలేదు.

బంగ్లాదేశ్‌లో అశాంతి

తీర్పు వెలువడే ముందు దేశవ్యాప్తంగా భద్రతను కట్టుదిట్టం చేశారు. ఢాకా మెట్రోపాలిటన్ పోలీస్ కమిషనర్ షేక్ ఎండీ సజ్జత్ అలీ ఆదివారం సాయంత్రం  పౌరులకు హాని కలిగించే ప్రయత్నాలలో పాల్గొన్న వారిపై కనిపించగానే కాల్చివేయాలని ఆదేశాలు జారీ చేశారు.

తీర్పు వెలువడటానికి ముందు ఇప్పుడు రద్దు చేయబడిన అవామీ లీగ్ రెండు రోజుల బంద్‌కు పిలుపునిచ్చింది. హింస భయాల మధ్య రాజధానిలోని వీధులు ఎక్కువగా నిర్మానుష్యంగా ఉండటంతో, ఐసిటి-బిడి కాంప్లెక్స్ చుట్టూ ఆర్మీ దళాలు, బోర్డర్ గార్డ్ బంగ్లాదేశ్ సిబ్బంది పోలీసులను మోహరించారు.