FORENSIC: పేలుడు మిస్టరీని ఛేదించేందుకు సాంకేతిక యుద్ధం

నవం­బ­ర్ 10న ఢి­ల్లీ­లో­ని ఎర్ర­కోట సమీ­పం­లో ఒక i20 కారు అక­స్మా­త్తు­గా పే­ల­డం­తో దేశ వ్యా­ప్తం­గా తీ­వ్ర కల­క­లం రే­పిం­ది. ఇది కే­వ­లం ఒక ప్ర­మా­ద­మా లేక ఉద్దే­శ­పూ­ర్వక చర్య­నా అనే ప్ర­శ్న­లు భద్ర­తా సం­స్థ­ల­కు పె­ద్ద సవా­లు­గా మా­రు­తా­యి. ఇటు­వం­టి పరి­స్థి­తు­ల­లో, అత్యా­ధు­నిక ఫో­రె­న్సి­క్ వి­శ్లే­షణ పే­లు­డు వె­నుక ఉన్న మి­స్ట­రీ­ని ఛే­దిం­చ­డం­లో కీలక పా­త్ర పో­షి­స్తుం­ది. పే­లు­డు తీ­వ్రత కా­ర­ణం­గా సా­క్ష్యా­లు వి­చ్ఛి­న్నం కా­వ­డం, వా­టి­ని సే­క­రిం­చ­డం, వి­శ్లే­షిం­చ­డం ఒక సం­క్లి­ష్ట ప్ర­క్రియ. పే­లు­డు జరి­గిన వెం­ట­నే, ఢి­ల్లీ ఫో­రె­న్సి­క్ లా­బొ­రే­ట­రీ ని­పు­ణు­లు సం­ఘ­ట­నా స్థ­లా­ని­కి చే­రు­కో­వ­డం, పరి­శో­ధన వే­గా­న్ని సూ­చి­స్తుం­ది. ఈ ప్ర­క్రి­య­లో.. వారి ప్ర­ధాన లక్ష్యం, 'లో­కా­ర్డ్ మా­ర్పి­డి సూ­త్రం' ఆధా­రం­గా, నే­ర­స్థు­డు వది­లి­వే­సిన లేదా తీ­సు­కె­ళ్లిన అతి చి­న్న ఆధా­రా­ల­ను సే­క­రిం­చ­డం. పే­లు­డు ప్ర­భా­వం, కా­లి­పో­యిన వస్తు­వుల వ్యా­ప్తి నమూ­నా, ఎక్కువ నష్టం జరి­గిన ప్రాం­తా­న్ని వి­శ్లే­షిం­చ­డం ద్వా­రా, ని­పు­ణు­లు పే­లు­డు కేం­ద్ర బిం­దు­వు­ను గు­ర్తి­స్తా­రు. ఇది పే­లు­డు స్వ­భా­వం పై ప్రా­థ­మిక అం­చ­నా­కు దా­రి­తీ­స్తుం­ది. మండే ద్ర­వాల జా­డ­లు, పే­లు­డు అవ­శే­షా­లు, కా­ర్బ­న్ అవ­శే­షా­లు వంటి అతి చి­న్న ఆధా­రా­ల­ను కలు­షి­తం కా­కుం­డా గాలి చొ­ర­బ­డ­ని ప్ర­త్యేక డబ్బా­ల­లో సే­క­రి­స్తా­రు. మట్టి నమూ­నా­ల­ను కూడా సే­క­రిం­చి, ద్రవ పదా­ర్థా­లు నే­ల­లో­కి ఇం­కి­పో­యా­యా అని పరి­శీ­లి­స్తా­రు.

3D డా­క్యు­మెం­టే­ష­న్: లే­జ­ర్ ఆధా­రిత మ్యా­పిం­గ్ ద్వా­రా సం­ఘ­ట­నా స్థ­లం 3D స్కె­చ్‌­ల­ను రూ­పొం­దిం­చ­డం వలన, పే­లు­డు ఎలా వ్యా­పిం­చిం­ది, వస్తు­వు­లు ఎలా కది­లా­యి అనే వి­ష­యా­ల­ను డి­జి­ట­ల్‌­గా పు­నః­సృ­ష్టిం­చి, లో­తైన వి­శ్లే­ష­ణ­కు ఉప­యో­గ­ప­డు­తుం­ది. వి­చ్ఛి­న్న­మైన ఆధా­రా­ల­కు 'జీ­వం' పో­య­డం సే­క­రిం­చిన సా­క్ష్యా­లు ప్ర­యో­గ­శా­ల­కు చే­రు­కు­న్నాక, ఆధు­నిక సాం­కే­తి­క­త­లు వా­టి­లో­ని రహ­స్యా­ల­ను ఛే­ది­స్తా­యి.

గ్యా­స్ క్రో­మా­టో­గ్ర­ఫీ-మాస్ స్పె­క్ట్రో­మె­ట్రీ (GC-MS): ఈ సాం­కే­తి­కత ద్వా­రా, నమూ­నా­ల్లో­ని పె­ట్రో­ల్, కి­రో­సి­న్ వంటి మండే ద్ర­వాల ఆవి­రు­ల­ను కచ్చి­తం­గా గు­ర్తి­స్తా­రు. ఇది పే­లు­డు­కు ఉప­యో­గిం­చిన పదా­ర్థం స్వ­భా­వం­పై స్ప­ష్ట­త­ని­స్తుం­ది. పే­లు­డు శక­లాల ఉప­రి­తల స్వ­రూప శా­స్త్రా­న్ని పరి­శీ­లిం­చి, సల్ఫ­ర్, నై­ట్రో­జ­న్, లెడ్ వంటి అతి సూ­క్ష్మ మూ­ల­కా­ల­ను గు­ర్తి­స్తుం­ది. ఈ మూ­ల­కాల ఉని­కి, పే­లు­డు­కు ఉప­యో­గిం­చిన పదా­ర్థం రకా­న్ని ని­ర్ధా­రిం­చ­డం­లో కీ­ల­కం. కా­లిన అవ­శే­షాల రసా­యన బం­ధా­ల­ను వి­శ్లే­షిం­చి, అది ఏ రక­మైన పే­లు­డు పదా­ర్థ­మో కచ్చి­తం­గా తె­లు­సు­కో­వ­డా­ని­కి ఉప­యో­గ­ప­డు­తుం­ది. ఫో­రె­న్సి­క్ ఆధా­రా­ల­ను కే­వ­లం రసా­యన వి­శ్లే­ష­ణ­కు మా­త్ర­మే పరి­మి­తం చే­య­కుం­డా, దర్యా­ప్తు సం­స్థ­లు ఇతర కీలక అం­శా­ల­తో అను­సం­ధా­ని­స్తా­యి. ప్ర­యో­గ­శా­ల­లో గు­ర్తిం­చిన ప్ర­త్యే­క­మైన లేదా వా­ణి­జ్య­ప­ర­మైన పే­లు­డు పదా­ర్థా­ల­ను బట్టి, వా­టి­ని కొ­ను­గో­లు చే­సిన, తయా­రు చే­సిన లేదా ని­ల్వ చే­సిన వ్య­క్తు­ల­పై దర్యా­ప్తు­ను కేం­ద్రీ­క­రి­స్తా­రు. పే­లిన కారు ట్యాం­ప­రిం­గ్‌­కు గు­రై­న­ప్ప­టి­కీ, థర్మో­కె­మి­క­ల్ ఎచిం­గ్ వంటి పద్ధ­తుల ద్వా­రా ఇం­జి­న్ లేదా ఛా­సి­స్ నం­బ­ర్‌­ల­ను తి­రి­గి పొం­ది, వాహన యజ­మా­ని వి­వ­రా­ల­ను తె­లు­సు­కో­వ­చ్చు. సం­ఘ­ట­నా స్థ­లం చు­ట్టూ ఉన్న సీ­సీ­టీ­వీ ఫు­టే­జీ­ని వి­శ్లే­షిం­చ­డం ద్వా­రా అను­మా­నా­స్పద కద­లి­క­ల­ను ట్రా­క్ చే­స్తా­రు. అను­మా­ని­తుల ఫో­న్‌­లు, కం­ప్యూ­ట­ర్ల వంటి డి­జి­ట­ల్ పరి­క­రా­ల్లో పే­లు­డు తయా­రీ­కి సం­బం­ధిం­చిన సమా­చా­రం కోసం డి­జి­ట­ల్ ఫో­రె­న్సి­క్స్ ద్వా­రా లో­తైన పరి­శో­ధన చే­స్తా­రు. ఈ అత్యా­ధు­నిక ఫో­రె­న్సి­క్ పద్ధ­తుల సా­యం­తో, ఢి­ల్లీ పే­లు­డు వె­నుక ఉన్న మి­స్ట­రీ­ని ఛే­దిం­చి, ని­జా­న్ని వె­లి­కి­తీ­సే అవ­కా­శం ఉం­టుం­ది.