అయోధ్య రామ మందిరం.. ముగిసిన 500 సంవత్సరాల వివాదం

అయోధ్యలో రామ మందిర నిర్మాణం..అంగరంగ వైభవంగా జరిగిన రామ్ లల్లా విగ్రహ ప్రతిష్టాపన.. ఇంతటి ఘనకీర్తిని పొందిన అయోధ్య ఆలయం వివాదం ఈ నాటిది కాదు.. 500 సంవత్సరాల వివాదం.

దాదాపు 400 స్తంభాలు, 44 తలుపులతో సరికొత్తగా అయోధ్య ఆలయాన్ని నిర్మించారు. ఈ రోజు ప్రధాని నరేంద్ర మోడీ అధికారికంగా ప్రారంభించారు. వందలాది మంది మత ప్రముఖులు, రాజకీయ నాయకులు, బాలీవుడ్ ప్రముఖులు రామ మందిర విగ్రహ ప్రారంభోత్సవ వేడుకకు హాజరయ్యారు.

పురాతన నగరంలో జరిగిన ఈ వేడుకకు దేశం సాక్షిగా, అయోధ్యలో రామ మందిర నిర్మాణంలో 500 సంవత్సరాల వివాదం ఎలా ముగిసిందో తెలుసుకుందాం.

1528: బాబ్రీ మసీదు మూలం

మొఘల్ చక్రవర్తి బాబర్ కమాండర్ అయిన మీర్ బాకీ 1528లో బాబ్రీ మసీదును నిర్మించడం ద్వారా రామ మందిర ఉద్యమం ప్రారంభమైంది. మసీదు హిందూ దేవాలయ శిథిలాలపై నిర్మించబడిందనే నమ్మకం దశాబ్దాలపాటు రెండు వర్గాల మధ్య చర్చలు మరియు ఘర్షణలకు వేదికగా నిలిచింది.

1751: మరాఠా దావా

భారతీయ జనతా పార్టీ (బిజెపి)కి చెందిన రచయిత, మాజీ రాజ్యసభ ఎంపి బల్బీర్ పుంజ్ తన పుస్తకం 'ట్రైస్ట్ విత్ అయోధ్య: డీకోలనైజేషన్ ఆఫ్ ఇండియా'లో, మరాఠాలు అయోధ్య, కాశీ మరియు మథురలపై నియంత్రణ సాధించాలని కోరుకున్నారని రాశారు.

1858: నిహాంగ్ సిక్కుల డిమాండ్

1858లో, నిహాంగ్ సిక్కులు బాబ్రీ మసీదును రాముడి జన్మస్థలంగా చెప్పుకునే ప్రయత్నం చేశారు. ఈ సంఘటన వివాదాస్పద స్థలంపై నియంత్రణ కోసం పోరాటానికి నాంది పలికింది.

1885: మొదటి చట్టపరమైన దావా

నిర్మోహి అఖారా పూజారి రఘుబర్ దాస్ 1885లో మసీదు బయటి ప్రాంగణంలో ఆలయాన్ని నిర్మించేందుకు అనుమతి కోరుతూ మొదటి న్యాయపరమైన దావా వేశారు. అది వివాదాన్ని సజీవంగా ఉంచింది.

బ్రిటీష్ పరిపాలనలో ఉన్న నగరం హిందువులు మరియు ముస్లింల కోసం వేర్వేరు ప్రార్థనా స్థలాలను గుర్తించే స్థలం చుట్టూ కంచెను వేసింది. అది దాదాపు 90 సంవత్సరాలు అలాగే ఉంది.

1949: బాబ్రీ మసీదు లోపల 'రామ్ లల్లా' విగ్రహాలు

డిసెంబరు 22, 1949 రాత్రి, బాబ్రీ మసీదు లోపల 'రామ్ లల్లా' విగ్రహాలను ఉంచడం, సైట్ చుట్టూ మతపరమైన భావాలను తీవ్రతరం చేయడానికి దారితీసింది. మసీదు లోపల విగ్రహాలు "కనిపించాయని" హిందువులు పేర్కొన్నారు.

1950-1959: చట్టపరమైన దావాలు గుణించాలి

తరువాతి దశాబ్దంలో చట్టపరమైన దావాలు పెరిగాయి, నిర్మోహి అఖారా విగ్రహాలను పూజించే హక్కులను కోరుతూ సున్నీ సెంట్రల్ వక్ఫ్ బోర్డు స్థలాన్ని స్వాధీనం చేసుకోవాలని కోరింది.

న్యాయపరమైన చిక్కుముడి మరింత ముదిరింది.

1986-1989: బాబ్రీ మసీదు తాళాలు తెరవబడ్డాయి

వివాదాస్పద చర్యలో, 1986లో, రాజీవ్ గాంధీ నేతృత్వంలో బాబ్రీ మసీదు తాళాలు తెరిచి, హిందువులు లోపల పూజలు చేయడానికి అనుమతించారు. ఈ నిర్ణయం ఉద్రిక్తతలకు మరింత ఆజ్యం పోసింది. రామజన్మభూమి కథనంలో కీలక ఘట్టంగా మారింది.

విశ్వహిందూ పరిషత్ (VHP) 1990లో రామమందిర నిర్మాణానికి డెడ్‌లైన్ విధించింది, ఇది దేవాలయం కోసం డిమాండ్‌లను మరింత పెంచింది. ఆ సమయంలోనే బీజేపీ కురువృద్ధుడు ఎల్‌కే అద్వానీ రథయాత్ర కూడా ప్రారంభమైంది.

రాజకీయ నాయకులు, ముఖ్యంగా VHP మరియు BJP రామజన్మభూమి 'విముక్తి'కి మద్దతును సమీకరించడంతో ఉద్యమానికి ఊపిరిలూదారు.

1990: రథయాత్ర మరియు విఫలమైన కూల్చివేత ప్రయత్నం

మండల్ కమిషన్ అమలు మరియు పెరుగుతున్న రాజకీయ ఉద్రిక్తతల మధ్య, 1990లో ఎల్‌కె అద్వానీ రథయాత్ర ఆలయానికి మద్దతును కూడగట్టడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. మసీదు కూల్చివేత ప్రయత్నం విఫలమైనప్పటికీ, అది ఉద్యమంలో ఒక ముఖ్యమైన మలుపుగా నిలిచింది.

1992: ది ఇన్‌ఫేమస్ డిమోలిషన్

1992 సంవత్సరం బాబ్రీ మసీదు కూల్చివేతకి సాక్షిగా నిలిచింది. సుప్రీంకోర్టుకు హామీ ఇచ్చినప్పటికీ, హిందూ కార్యకర్తలు మసీదును ధ్వంసం చేశారు. విపత్తు సంఘటన మరియు ఆ తర్వాత జరిగిన అల్లర్లు భారత రాజకీయాలను శాశ్వతంగా మార్చాయి.

1993-1994: కూల్చివేత అనంతర అల్లర్లు

బాబ్రీ మసీదు కూల్చివేత తరువాత, భారతదేశం అంతటా మతపరమైన అల్లర్లు చెలరేగాయి. ఫలితంగా ప్రాణ నష్టం మరియు ఆస్తి నష్టం జరిగింది.

వివాదాస్పద ప్రాంతాన్ని PV నరసింహారావు నేతృత్వంలోని కేంద్ర ప్రభుత్వం స్వాధీనం చేసుకోవడాన్ని డాక్టర్ ఇస్మాయిల్ ఫరూఖీ సవాలు చేశారు. ఇది 1994లో సుప్రీంకోర్టు తీర్పుకు దారితీసింది. ఈ తీర్పు రాష్ట్ర ప్రమేయాన్ని మరింతగా బలపరిచింది.

2002-2003: ASI తవ్వకం మరియు అలహాబాద్ హైకోర్టు విచారణ

అలహాబాద్ హైకోర్టు 2002లో కేసును విచారించడం ప్రారంభించింది. మసీదు కింద హిందూ దేవాలయం ఉన్నట్లు రుజువు చేస్తూ ఆర్కియాలజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా (ASI) త్రవ్వకాలను నిర్వహించింది. న్యాయ పోరాటం కొనసాగింది.

2009-10: లిబర్‌హాన్ నివేదిక సమర్పణ

16 ఏళ్లలో 399 సిట్టింగ్‌ల తర్వాత, లిబర్‌హాన్ కమిషన్ తన నివేదికను సమర్పించింది. బాబ్రీ మసీదు కూల్చివేతకు సంబంధించిన క్లిష్టమైన వివరాలను వెల్లడిస్తూ, కీలక నేతలను ఇరికించింది.

లిబర్‌హాన్ కమిషన్ జూన్ 2009న తన నివేదికను సమర్పించింది - ఎల్‌కె అద్వానీ, అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి, ఇతర బిజెపి నాయకుల పేర్లతో - దాదాపు 17 సంవత్సరాల తర్వాత విచారణ ప్రారంభించింది.

అలహాబాద్ హైకోర్టు యొక్క 2010 తీర్పు హిందువులు, ముస్లింలు, నిర్మోహి అఖారా మధ్య భూమిని విభజించడం ద్వారా వివాదాన్ని పరిష్కరించే ప్రయత్నం చేసింది. అయితే, ఈ నిర్ణయం మరిన్ని చట్టపరమైన సవాళ్లను ఎదుర్కొంది.

2019: సుప్రీంకోర్టు చారిత్రాత్మక తీర్పు

2019 తీర్పులో, రామ మందిర నిర్మాణం కోసం మొత్తం వివాదాస్పద భూమిని హిందువులకు అప్పగిస్తూ, మసీదు నిర్మాణానికి ప్రత్యామ్నాయ స్థలాన్ని సుప్రీంకోర్టు కేటాయించింది.

2020: రామ మందిరం పునాది రాయి

ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ 2020 ఆగస్టు 5న బాబ్రీ మసీదు స్థలంలో రామమందిర నిర్మాణానికి శంకుస్థాపన చేశారు.

శ్రీ రామ జన్మభూమి తీర్థ క్షేత్ర ట్రస్ట్ ఏర్పాటు రామ మందిర నిర్మాణానికి మార్గం సుగమం చేసింది, సుదీర్ఘమైన చట్టపరమైన కథకు ముగింపు పలికింది.

2024: రామ మందిరాన్ని ప్రధాని మోదీ ప్రారంభించారు

జనవరి 22, 2024న అయోధ్యలో కొత్తగా నిర్మించిన ఆలయంలో రామ్ లల్లా విగ్రహ ప్రతిష్ఠాపన కార్యక్రమానికి ప్రధాని మోదీ నాయకత్వం వహించారు.