తెలంగాణలోని రాజన్న సిరిసిల్ల జిల్లాలో ఉన్న వేములవాడ శ్రీ రాజరాజేశ్వర స్వామి ఆలయం (రాజన్న ఆలయం) దక్షిణ కాశీ గా ప్రసిద్ధి చెందింది. ఈ ఆలయానికి అనేక ప్రత్యేకతలు ఉన్నాయి, అవి భక్తులను విశేషంగా ఆకర్షిస్తాయి:
1. కోడె మొక్కు:
వేములవాడ రాజన్న ఆలయం అత్యంత విశిష్టమైన ప్రసిద్ధ ఆచారం కోడె మొక్కు. భక్తులు తమ కోరికలు తీరిన తర్వాత లేదా తీరాలని కోరుకుంటూ ఆలయానికి ఒక కోడెదూడను తీసుకువచ్చి, గుడి చుట్టూ ప్రదక్షిణలు చేయించి, ఆలయ ప్రాంగణంలో కట్టివేస్తారు. దీనివల్ల పాపాలు తొలగిపోయి, సంతాన ప్రాప్తి కలుగుతుందని, కోరిన కోరికలు నెరవేరుతాయని ప్రగాఢ విశ్వాసం. ఈ ప్రత్యేకమైన మొక్కు మరెక్కడా పెద్దగా కనిపించదు.
2. స్వయంభూ లింగం (ప్రధాన దైవం):
ఇక్కడ కొలువైన రాజరాజేశ్వర స్వామి స్వయంభూ లింగంగా వెలిశారని చెబుతారు. మూలవిరాట్టుకు కుడి పక్కన శ్రీ రాజరాజేశ్వరీ దేవి, ఎడమ పక్కన శ్రీ లక్ష్మీ సహిత సిద్ధి వినాయక విగ్రహాలు ఉంటాయి. ఇది శివ, శక్తి, వినాయకుడి సమన్వయాన్ని సూచిస్తుంది.
3. ధర్మగుండం (పవిత్ర కోనేరు):
ఆలయానికి ఉత్తరాన ధర్మగుండం అనే పెద్ద కోనేరు ఉంది. ఈ కోనేటిలో స్నానం చేసి స్వామిని దర్శించుకోవడం పుణ్యప్రదం అని భక్తులు నమ్ముతారు. ఈ ధర్మగుండంపై మూడు మండపాలు నిర్మించబడ్డాయి. మధ్య మండపంపై ఈశ్వరుని విగ్రహం ప్రతిష్ఠించబడింది. ధ్యాన ముద్రలో ఉన్న శివుని విగ్రహం చుట్టూ ఐదు శివలింగాలు ఉంటాయి.
4. దక్షిణ కాశీగా ప్రసిద్ధి:
కాశీ పుణ్యక్షేత్రాన్ని దర్శించిన ఫలితం వేములవాడ రాజన్నను దర్శించుకోవడం ద్వారా లభిస్తుందని భక్తులు విశ్వసిస్తారు. కాశీ, చిదంబరం, శ్రీశైలం, కేదారేశ్వరంలను పావనం చేసిన తర్వాత శివుడు వేములవాడ వేంచేశాడని పురాణ కథనం.
5. హరి హర తత్వం:
ఆలయంలో అణువణువు హరి హర తత్వం ఉట్టిపడుతుందని చెబుతారు. ఆలయం లోపల శ్రీ రుక్మిణి కృష్ణుడు "విఠలేశ్వరునిగా" ఈశ్వర నామముతో వెలిశారు, ఇది చాలా అరుదైన విషయం.
6. చారిత్రక ప్రాముఖ్యత:
చాళుక్యుల కాలం నాటి నిర్మాణం: వేములవాడ రాజరాజేశ్వర స్వామి దేవాలయం చాళుక్యుల కాలంలో (క్రీ.శ. 750–973 మధ్య) నిర్మించబడిందని చరిత్రకారులు చెబుతారు. ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించిన చాళుక్య రాజులు రాజరాజేశ్వరుడిని తమ కులదైవంగా పూజించేవారు.
కన్నడ, తెలుగు సాహిత్యాలకు నెలవు: వేములవాడ ప్రాంతం కన్నడ భాష తొలి సాహిత్యానికి పుట్టినిల్లు అయి, కన్నడ కవులకు నివాస క్షేత్రమైంది. ప్రసిద్ధ కవి పంప మహాకవి వలెనే జినవల్లభుడు కూడా ప్రసిద్ధ జైనమతానుయాయి, ఆచార్యుడు. తెలుగు ఛందో లక్షణ గ్రంథమైన "కవిజనాశ్రయం" మల్లియ రేచన ఈ ప్రాంతంలోనే జినవల్లభుడి ప్రోత్సాహంతో రచించారని తెలుస్తుంది.
ప్రాచీన గంగా దేవి శిల్పం: తెలుగునాట అతి ప్రాచీన గంగా దేవి శిల్పం గల ఆలయములలో ఇది ఒకటి. ఇది కాశీ క్షేత్రానికి సంకేతముగా, కాశీ విశ్వేశ్వర లింగాన్ని ఆ గంగా దేవి అభిషేకం చేస్తున్న అపురూపమైన 9వ శతాబ్దపు శిల్పం ఇక్కడ ఉంది. ఈ ప్రత్యేకతలన్నీ వేములవాడ రాజన్న ఆలయాన్ని తెలంగాణలోనే కాకుండా, భారతదేశంలోనే ఒక ముఖ్యమైన శైవ క్షేత్రంగా నిలబెట్టాయి.